Św. Pachomiusz urodził się około roku 292 w górnym Egipcie. Gdy ukończył dwadzieścia lat, wcielono go do wojska cesarskiego. Przyjazne nastawienie miejscowych chrześcijan wobec żołnierzy cesarza sprawiło, iż po ukończeniu służby nawrócił się. Przyjąwszy chrzest został uczniem pustelnika Palemona i także zakonnikiem. Obydwaj prowadzili życie surowe i bez reszty poświęcone Bogu; pracę fizyczną łączyli z nieustanną modlitwą zarówno w dzień, jak i w nocy.
W jakiś czas potem Pachomiusz usłyszał wewnętrzny głos wzywający go, aby wybudował klasztor nad brzegiem Nilu w Tebennie; około roku 318 Palemon pomógł mu zbudować tam lepiankę i towarzyszył mu przez krótki czas. Niedługo wokół lepianki mieszkało już około stu mnichów; Pachomiusz zorganizował wspólnotę. Chęć naśladowania przykładu Pachomiusza i jego mnichów była tak powszechna, iż wkrótce ten święty mąż musiał zbudować sześć klasztorów męskich i dwa żeńskie, którym przepisał wspólną regułę. Jest to pierwszy wypadek, by kilka zgromadzeń zakonników przyjęło obowiązującą wszystkich regułę i poddano się wspólnemu przełożonemu.
Św. Pachomiusz jako pierwszy zorganizował pustelników w grupy i stworzył dla nich jedną regułę. Zarówno św. Bazyli, jak i św. Benedykt czerpali z jego wskazówek, tworząc własne zakony. Zwykło się uważać św. Antoniego za patrona życia klasztornego; dziś wiemy już że był nim św. Pachomiusz.
Zanim umarł w roku 346, zakon jego liczył prawie siedem tysięcy mnichów, zgromadzenie to przetrwało na Wschodzie aż do XI wieku.